تا به حال فکر کرده‌اید چطور می‌شود هم آرامش ذهنی داشت و هم تناسب اندام را حفظ کرد؟ برخی افراد معتقدند تمرین‌های یوگا که شامل حرکات بدنی و تنفس عمیق هستند، می‌توانند به هر دوی این هدف‌ها کمک کنند. سال‌هاست یوگا در کشورهای مختلف طرفداران زیادی دارد و گفته می‌شود فواید گوناگونی برای سلامت جسم و روان دارد. بعضی مدیران کسب‌وکار دنبال راهی برای کم کردن استرس کارمندانشان هستند. برخی دیگر هم می‌خواهند تمرکز ذهنی و قوای بدنی بالاتری داشته باشند. اگر از فواید یوگا اطلاعات بیشتری کسب کنیم، می‌بینیم چطور می‌تواند پلی بین سلامت روح و جسم باشد. اما واقعا یوگا از کجا آمده و چرا برای خیلی‌ها مفید است؟ در ادامه بیشتر درباره آن صحبت می‌کنیم.
ورزش یوگا چیست؟
یوگا شیوه‌ای پویا برای قوی ترکردن ارتباط ذهن و بدن به حساب می‌آید. بعضی‌ها فکر می‌کنند یوگا فقط یک سری حرکات ساده است، اما اگر به اصل آن توجه کنیم، یوگا ترکیبی از کنترل تنفس، مدیتیشن و حرکت‌های هدفمند است که تعادل درونی ایجاد می‌کند. متخصصان می‌گویند تداوم در انجام تمرین‌ها و رعایت دستورالعمل‌های درست، اهمیت زیادی دارد. هر کس بسته به نیازهای خودش می‌تواند سبک مناسبش را پیدا کند: یک نفر برای آرامش ذهنی یوگا می‌کند و دیگری برای تقویت ماهیچه‌ها و انعطاف بیشتر بدن.
در محیط‌های کاری هم، چند حرکت پایه مثل کشش‌های کوتاه و تنفس عمیق می‌تواند تمرکز را افزایش دهد و کیفیت کار را بهتر کند. شاید بپرسید «یوگا چه فایده‌ای دارد؟» پاسخ این است که یوگا علاوه بر ایجاد تعادل روحی و جسمی، در بهبود خواب عمیق، کنترل استرس و بالا بردن انرژی هم مؤثر است.
یوگا ترکیبی از حرکات بدنی، تکنیک‌های تنفس و مدیتیشن است که به تقویت بدن و ذهن کمک می‌کند. این تمرینات باعث افزایش انعطاف‌پذیری، کاهش درد و استرس می‌شوند.
منبع: medicalnewstoday.com
تاریخچه یوگا
اگر به گذشته یوگا نگاه کنیم، می‌بینیم این روش چند هزار سال پیش در هند باستان شکل گرفته است. در کتاب‌های قدیمی اشاره‌های زیادی به یوگا شده و بcر جنبه معنوی و بدنی آن تأکید شده است. در زمان‌های گذشته، یوگا را وسیله‌ای برای پاک‌سازی درونی و رسیدن به ذهن آگاهی بالاتر می‌دانستند. اما در دوران معاصر، یوگا از یک سنت قدیمی به ابزاری برای حفظ سلامت عمومی تبدیل شد. مربیان و استادان معروف، سبک‌های گوناگونی را به مردم معرفی کردند تا هر شخصی با توجه به شرایطش، بتواند روش مناسبی انتخاب کند. هرچند حرکات تنفسی و مدیتیشن هسته اصلی این ورزش باقی ماندند، اما شیوه‌های مختلفی پدید آمدند تا علاقه‌مندان بیشتری جذب شوند.
باشگاه‌های ورزشی این روزها معمولا در برنامه هفتگی‌شان یک کلاس یوگا دارند و آن را راهی خوب برای رسیدن هم‌زمان به آرامش ذهنی و جسمی می‌دانند. با اینکه تاریخ یوگا در ابتدا به مراسم مذهبی مربوط می‌شد، امروزه جنبه سلامتی و رفاه آن برجسته‌تر شده است. البته اصول اساسی یوگا که بر هماهنگی ذهن و بدن تاکید دارد، همچنان تغییری نکرده و اصیل باقی مانده است.
فواید یوگا برای بدن
برخی افراد دنبال انعطاف‌پذیری بیشتر هستند و بعضی دیگر می‌خواهند دردهای جسمی، مثل کمردرد را کمتر کنند. یوگا می‌تواند برای هر دو گروه مفید باشد. چون حرکات یوگا روی تنفس و تعادل تمرکز دارند، ماهیچه‌های مختلف را درگیر می‌کنند و به مرور، قدرت بدن و ظرفیت ریه‌ها را بالا می‌برند. کسانی که پشت میز می‌نشینند هم می‌توانند از حرکات کششی یوگا برای جلوگیری از سفتی عضلات استفاده کنند.
تمرین منظم یوگا، به خصوص تمرین‌های کششی، از گرفتگی و خشکی عضلات جلوگیری می‌کند. خیلی از افراد یوگا را به برنامه روزانه اضافه می‌کنند تا صبح با انرژی بیشتری از خواب بیدار شوند یا بعد از کار، خستگی را کاهش دهند. بیشتر مربیان توصیه می‌کنند در کنار یک رژیم غذایی مناسب، حداقل دو بار در هفته تمرین یوگا داشته باشید تا به تدریج انعطاف‌پذیری و قدرت ماهیچه‌هایتان بالاتر برود.
فواید یوگا برای ذهن
در زندگی پرمشغله امروزی، ذهن ما با حجم زیادی از اطلاعات و استرس درگیر است. اگر ساعات طولانی پشت کامپیوتر نشسته‌اید و مدام کار می‌کنید، مطمئنا زمانی را لازم دارید تا ذهن را آرام کنید. در همین موقع، یوگا به کمک شما می‌آید. وقتی حواستان را روی تنفس و حرکات بدنی متمرکز می‌کنید، افکار منفی کم‌کم از ذهنتان دور می‌شوند و حس سبکی بیشتری را تجربه می‌کنید. به همین دلیل، از مهم‌ترین اثرات یوگا، کاهش اضطراب و استرس است. در محل کار هم، افرادی که از یوگا استفاده می‌کنند اغلب تمرکز بیشتری دارند و کمتر احساس خستگی روانی می‌کنند.
از طرفی بعضی تحقیقات نشان داده کسانی که مرتب در جلسات یوگا حاضر می‌شوند، در تصمیم‌گیری‌ها توانمندتر عمل می‌کنند. شاید این موضوع به دلیل بالا رفتن جریان خون در مغز و کاهش تنش عضلانی باشد یا به آرامشی که از تنفس عمیق می‌آید. درهرصورت، یوگا راهی ساده و کم‌هزینه برای حفظ سلامت روح و روان به شمار می‌رود. خوشبختانه می‌توان حتی در وقت‌های کوتاه استراحت یا پشت میز کار، چند حرکت تنفسی را انجام داد و از فواید آن بهره برد.
انواع یوگا چیست
یوگا سبک‌های گوناگونی دارد تا افراد بتوانند بنا بر سلیقه و نیازهایشان، انتخاب مناسبی داشته باشند. هر سبک فشار بدنی و درجه تمرکز متفاوتی دارد. در ادامه با چند سبک معروف آشنا می‌شویم:
هاتا یوگا
ریتم آرام‌تری دارد و بر حرکات پایه متمرکز است. مبتدیان معمولا با هاتا یوگا شروع می‌کنند تا با تنفس و وضعیت‌های اصلی یوگا آشنا شوند.
وینیاسا یوگا
پویا‌تر است و حرکات به‌صورت سریع‌تر و پشت‌سرهم انجام می‌شوند. این سبک باعث تعریق و کالری‌سوزی بیشتری می‌شود.
آشتانگا یوگا
در این روش توالی ثابتی از حرکات وجود دارد و فرد باید طبق یک ترتیب مشخص پیش برود. آشتانگا یوگا علاوه بر قدرت بدنی، کنترل ذهن را هم تقویت می‌کند.
بیکرام یوگا (یوگای گرم)
در فضایی با دمای بالا انجام می‌شود تا بدن انعطاف بیشتری پیدا کند و سموم سریع‌تر دفع شوند. البته افرادی که مشکل قلبی دارند، بهتر است قبل از انجام این سبک با پزشک مشورت کنند.
یین یوگا
در این روش حرکات را برای مدت طولانی‌تری نگه می‌دارند تا بافت‌های عمقی‌تر تحت کشش قرار بگیرند. یین یوگا برای افزایش انعطاف بدن و ایجاد آرامش درونی مفید است.
ریستوریتیو یوگا
در این سبک حرکات بسیار ملایم هستند و با کمک پتو، بالش و وسایل کمکی انجام می‌شوند. هدف اصلی، بازیابی آرامش و ازبین‌بردن خستگی است.
پیشنهاد می‌شود قبل از شروع هر سبکی، با یک مربی مشورت کنید تا با توجه به سطح توانایی و شرایط خودتان، بهترین انتخاب را داشته باشید. بعضی افراد که دچار آسیب‌دیدگی مفصل یا عضله هستند، معمولا سبک‌های آرام‌تر را شروع می‌کنند. همچنین بسیاری از باشگاه‌ها جلسات آزمایشی برگزار می‌کنند تا افراد بتوانند پیش از ثبت‌نام، چند سبک را امتحان کنند.
اصطلاحات رایج در یوگا
در کلاس‌های یوگا گاهی با واژه‌هایی روبه‌رو می‌شوید که شاید برای تازه‌کارها ناآشنا باشد. از جمله این اصطلاحات می‌توان به آسانا و پرانایاما اشاره کرد. آسانا همان حرکت‌های فیزیکی یوگاست که با هدف ایجاد تعادل و پایداری در بدن انجام می‌شوند. پرانایاما هم تکنیک‌های مدیتیشن تنفسی کنترل شده را شامل می‌شود که انرژی بدن را از طریق دم و بازدم هدایت می‌کنند. همچنین مدیتیشن در یوگا جایگاه مهمی دارد، چون وقتی روی تنفس و حرکت‌ها تمرکز می‌کنید، حالت مدیتیشن را تجربه خواهید کرد.
خطرات و عوارض جانبی ورزش یوگا
با وجود تمام فوایدی که یوگا دارد، باید بدانید مانند در هر ورزشی اگر روش درستی را دنبال نکنید امکان آسیب‌دیدگی وجود دارد. بعضی افراد بدون مربی یا بدون مشورت با پزشک، سراغ حرکات سنگین می‌روند و دچار درد مفاصل یا کشیدگی عضله می‌شوند. در یوگای گرم هم اگر به اندازه کافی آب ننوشید، ممکن است بدنتان کم‌آب شود.
برای پیشگیری از آسیب، پیش از شروع تمرین، شرایط جسمی خود را بسنجید و اگر مشکل یا محدودیتی دارید، مربی را در جریان بگذارید. بدن را قبل از شروع تمرین گرم کنید و به تنفس خود توجه داشته باشید. اگر حین تمرین احساس درد یا فشار زیاد کردید، فورا متوقف شوید و با یک متخصص مشورت کنید. اجرای صحیح حرکات اهمیت زیادی دارد و بهتر است از مربیان مطمئن یا ویدئوهای استاندارد کمک بگیرید.
ورزش یوگا برای چه کسانی مناسب است؟
یوگا محدودیت سنی خاصی ندارد. کودکان می‌توانند از سنین پایین حرکات ساده را انجام دهند و بزرگسالان در هر سنی می‌توانند شروع کنند. در واقع، دیده شده افراد سالمند هم با یوگا حال بهتری پیدا کرده‌اند. کسانی که مشاغل پراسترس دارند، با چند حرکت آرام‌بخش یوگا در روز می‌توانند استرسشان را کمتر کنند.
زندگی امروزی پر از هیاهو و ساعات کاری طولانی است. کسانی که روزانه زمانی را به یوگا اختصاص می‌دهند، رضایت جسمی و ذهنی بیشتری گزارش می‌کنند. مدیران بعضی شرکت‌ها هم دوره‌های کوتاه یوگا برای کارکنان برگزار می‌کنند تا بهره‌وری کارمندانشان بالا رود. از مزیت‌های خوب یوگا این است که تجهیزات پیچیده لازم ندارد و تقریبا می‌توان در هر جایی آن را انجام داد.
ورزش یوگا برای چه بیماری‌هایی مفید است؟
هرچند یوگا درمان پزشکی را کامل جایگزین نمی‌کند، اما می‌تواند در کنار روش‌های درمانی مؤثر باشد. مثلا افرادی که به‌خاطر کم تحرکی دچار دیسک کمر شده‌اند، شاید با حرکات کششی ملایم یوگا کمی درد و گرفتگی‌شان را کم کنند. همچنین پژوهش‌هایی نشان داده که حرکات یوگا ممکن است به کاهش فشارخون کمک کند و ضربان قلب را بهتر تنظیم کند.
افراد مبتلا به دیابت هم گاهی از طریق یوگا راحت‌تر قند خون خود را مدیریت می‌کنند. در زمینه سلامت روان، کسانی که از افسردگی خفیف رنج می‌برند، ممکن است حس کنند یوگا تا حدی حالشان را بهتر می‌کند. معمولا روان‌شناسان هم پیشنهاد می‌کنند حرکات تنفسی و مدیتیشن در کنار بقیه روش‌های درمانی انجام شود. البته تأثیر یوگا در همه یکسان نیست، پس بهتر است علاوه بر مربی، با پزشک هم مشورت کنید تا مطمئن شوید راه درستی در پیش گرفته‌اید.
نتیجه گیری
یوگا یک تمرین باستانی است که ترکیبی از حرکات بدنی، تکنیک‌های تنفس و مدیتیشن است. این تمرینات نه تنها به تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند، بلکه برای آرامش ذهن و کاهش استرس نیز بسیار موثر هستند.
یوگا یک روش جامع برای بهبود سلامت جسم و روان است که برای افراد در هر سنی و با هر سطح توانایی مناسب است. با تمرین منظم یوگا، می‌توانید به آرامش درونی، سلامت جسمی و زندگی بهتر دست پیدا کنید.
